Εκπαίδευση

΄Εχει περάσει πολύς καιρός από τότε που βάζαμε τα θεμέλια του Συστημικού Κέντρου Εκπαίδευσης και Ψυχοθεραπείας, “ΣΚΕΨΥΣ” “Systemic Center for Training and Psychotherapy”, “SKEPSYS”

Η κλινική δουλειά υποστηρίχθηκε και παράλληλα υποστήριξε το θεωρητικό εποικοδόμημα και συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στο να θεμελιωθεί το πρόγραμμα εκπαίδευσης. Η πρώτη τιτλοφόρηση του οργανισμού που δημιουργούσαμε αρχικά ήταν “Συστημικό Κέντρο Εκπαίδευσης και ψυχολογικής Υποστήριξης”, “SKEΨY”. Στα αγγλικά το αντίστοιχο “Systemic Center for Training and Psychological Support”.

Την πρωτοχρονιά του 2023 με το κόψιμο της βασιλόπιτας στη συγκέντρωση της Ολομέλειας εκπαιδευτών και εκπαιδευομένων, γιορτάσαμε τη συμπλήρωση 25 χρόνων από την ίδρυση του ΣΚΕΨΥΣ.

Ο χρόνος που προηγήθηκε έχει αποτυπώσει στο διάβα του τη χρειαζούμενη εμπειρία. Το σμίξιμο εμπειρίας και γνώσης μου έδινε κουράγιο και έμπνευση για τη δημιουργία ενός γνωστικού-βιωματικού πυρήνα που θα συνδύαζε το κλινικό με το εκπαιδευτικό έργο και, ουσιαστικά, με την ανάπτυξη του προσώπου. Από τότε μέχρι και σήμερα έχω παρόμοια συναισθήματα ότι εκείνα τα θεμελιακά βήματα την τελευταία δεκαετία του προηγούμενου αιώνα δρομολογούσαν για τον επόμενο μια θαλάσσια δημοσιά με κατεύθυνση και συνάμα ανοιχτή σε απρόβλεπτες επιλογές. Μια καινούργια διαδρομή ελπίδας, συνεργασίας και ενότητας.

Θα μπορούσε άραγε να αποκτήσει δομική υφή και αντίστοιχο νόημα στον χρόνο που ανοιγόταν μπροστά μας το όραμα εκπαίδευσης συστημικά προσανατολισμένης και κατ’επέκταση ανοιχτής σε διαφορετικές ιδέες και αλλαγές; ΄Εχοντας πλάι μου μια ομάδα από άξιους συνεργάτες, όλοι τους σχεδόν παλαιοί εκπαιδευόμενοι, το ερώτημα που τότε με απασχολούσε απαντιόταν σιγά σιγά στην ανάπτυξη μιας προοπτικής :

η εφαρμογή της ψυχοθεραπείας στην πράξη του εκπαιδεύειν νέους επιστήμονες , με τη μεθοδική φροντίδα που σχεδιαζόταν, μπορούσε να γίνει αφετηρία για ένα πρότυπο συστημικής δουλειάς.

 

Παράλληλα με τις παλαιότερες δομές της συστημικής εκπαιδευτικής παράδοσης από το Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου και το Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρώπινων Σχέσεων επιλέξαμε να προβάλουμε τη δική μας εκδοχή. Το έργο μας αυτό ξεκινούσε το 1997.

Όταν αναλογίζομαι εκείνο το ξεκίνημα, μου έρχεται στον νου η παραδοχή των συστημάτων ότι τα σύνολα των ανθρώπων που έχουν εγκαταστήσει μεταξύ τους πολύπλευρα διαδραστική επικοινωνία είναι σε θέση να αυτορρυθμίζονται και συνάμα να διαφοροποιούνται. Τις διακυμάνσεις μιας μακριάς πορείας, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο σταθερής, τις θεωρούσαμε φυσικό επακόλουθο των σχέσεων μιας ομάδας με κατεύθυνση και ανθεκτικότητα στο κατά καιρούς αβέβαιο της πορείας της.

 

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Στο επίπεδο της πράξης , την εξωτερική ενότητα την αναλάμβανε αρχικά ο σχηματισμός του χρονοτοπικού πλαισίου. Ως επακόλουθο θα ερχόταν η εσωτερική συνοχή που εμφανίζεται, με απροσχεδίαστο σχεδόν τρόπο, στα σύνολα των ανθρώπων τα οποία ξεδιπλώνουν με δική τους επιλογή ισότιμες σχέσεις διάδρασης .

Η χρονοτοπία λειτούργησε αποτελεσματικά: θα δουλεύαμε 8 μήνες τον χρόνο με εκπαιδευτικές ομάδες διάδρασης, μία φορά την εβδομάδα σε τετράωρες συνεδρίες. Κεντρικό σημείο της δουλειάς μας: η εκπαίδευση στη συστημική προσέγγιση της ψυχοθεραπείας και παράλληλα, στο επίπεδο της προσωπικής δόμησης, η αυτογνωσία του ψυχοθεραπευτή.

 

Είχαμε με αυτό τον τρόπο φτιάξει το εξωτερικό πλαίσιο το οποίο ως σημαίνον συστατικό σχέσεων περιβάλλει τη διαδικασία και τις διεργασίες ομάδας. Συνάμα φροντίζαμε να αποφεύγουμε τα στερεοτυπικά φαινόμενα που συνήθως ελλοχεύουν απρόσκλητα γύρω από τις ενέργειες για εξωτερική οριοθέτηση.

 

Η ΜΙΑ ΙΔΕΑ ΦΕΡΝΕΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗ

Με την εφαρμογή της εκπαίδευσης βρεθήκαμε μπροστά στο ζήτημα συνδυασμού της γνώσης με το βιώμα. Οι εκπαιδευόμενοί μας από διάφορα μέρη της Ελλάδας, με σπουδές, πτυχιακές και μεταπτυχιακές, σε διάφορες χώρες και γλώσσες , σε διαφορετικές ηλικίες, συνιστούσαν αυτό που στην επικοινωνία έχει επικρατήσει να αναγνωρίζουμε ως “living group ” σε διαδραστικές σχέσεις διαφοροποίησης και προσωπικής ωρίμανσης

Εμείς από την άλλη μεριά θα συνεισφέραμε, από τη θέση και με την οπτική του συμμετέχοντος παρατηρητή και του συγκατασκευαστή νοήματος, το υλικό και τη μέθοδο για τη γνώση. Με λίγα λόγια ένα επιστημολογικό υπόδειγμα προσωπικής και συλλογικής συμμετοχής στη μεθοδολογία προσέγγισης της γνώσης . Το όλο εγχείρημα ήταν η συνεργασία για την οργάνωση της πληροφορίας μεταξύ ισότιμων μελών της επιστημονικής κοινότητας.

 

Οι διακυμάνσεις των σχέσεων ανάμεσα στους εκπαιδευόμενους, σε εκπαιδευτές και εκπαιδευομένους , ανάμεσά μας επίσης στους ίδιους τους εκπαιδευτές, καθώς και η συγκυριακή μεταβλητότητα του περιεχομένου της διδακτικής ύλης, ως επακόλουθο των επιστημολογικών εξελίξεων στη γνώση και την πράξη της ψυχοθεραπείας, ενίσχυαν την πολυπλοκότητα των σχέσεων . Η ολότητα εξελισσόταν σε συνεκτικό σύνολο με τα πρόσωπα να ξεχωρίζουν ωριμάζοντας καθένα με τον δικό του ρυθμό.

 

Το ΣΚΕΨΥΣ γινόταν σφενδόνη και στίβος σε ένα στάδιο ελεύθερης δουλειάς . Τόπος οικείος των σχέσεων χωρίς η διάκριση και η αποδοχή να ακολουθούνται μόνο από το αυθόρμητο χειροκρότημα, που και αυτό παίρνει τη θέση του , αλλά και από την σιωπηλή, εύγλωττη αποδοχή.

 

΄Ενας τόπος λοιπόν ασφαλής; όπου γνώση και συναίσθημα συνυπάρχουν και όπου ήπια, όχι όμως πάντα εύκολα, μπορούν να πραγματοποιηθούν οι επιλογές που θέτει ενώπιόν μας η πορεία της διαφοροποίησης.

Συνακόλουθα λοιπόν ενεργούσαμε με ένα τρόπο συνθετικό: η δουλειά με τους εκπαιδευόμενους/νες μας θα ήταν κυρίως εκπαιδευτική συν τω χρόνω όμως και θεραπευτική, χωρίς το δεύτερο να είναι το έκδηλο ή το άμεσα πρωτεύον χαρακτηριστικό της εκπαίδευσης . Μέχρι σήμερα δίπλα στη θεωρία οι βιωματικές ασκήσεις και τα εργαστήρια περιβάλλουν συνοδευτικά την επεξεργασία του αναδυόμενου ψυχικού υλικού. Για τον λόγο αυτό, ο διατιθέμενος στο πρόγραμμα χρόνος της πρακτικής και των εργαστηριακών εφαρμογών επιλέχτηκε να είναι μεγαλύτερος από τον χρόνο που καταλαμβάνει η θεωρητική κατάρτιση που και αυτή επίσης συνοδεύεται από βιωματικές ασκήσεις

΄Ολοι γνωρίζουμε ότι το αυτονόητο αίτημα για προσωπική ανάπτυξη των εκπαιδευομένων έχει καθιερωθεί σε ευρεία κλίμακα ως επαγγελματική προϋπόθεση από τους ελληνικούς και διεθνείς οργανισμούς εκπαίδευσης. Με το σκεπτικό αυτό η προσωπική ψυχοθεραπεία - υπό συνθήκες αυτόνομης επιλογής του ενδιαφερόμενου - ορίζεται ως ουσιαστικό κριτήριο για την άρτια εκπαίδευση του ψυχοθεραπευτή. Από πλευράς λοιπόν του ΣΚΕΨΥΣ , οι εκπαιδευόμενοι/νες αναλαμβάνουν προσωπικά τη δέσμευση ως προς την ψυχοθεραπεία τους, έχουν όμως την ευχέρεια να επιλέγουν τους θεραπευτές/τριες τους μέσα ή έξω από το εκπαιδευτικό πλαίσιο με κριτήριο, όχι απαραίτητα μονοθεματικό, το είδος της θεραπευτικής προσέγγισης.

 

 

 

ΣΥΛΛΑΒΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

 

Το υφάδι στο πλέγμα των διαδραστικών σχέσεων ανάμεσα σε πρόσωπα, βιωματικές εμπειρίες και θεωρητικές ιδέες είναι ο θεματικός “Σύλλαβος “ . Ο Σύλλαβος αποτελεί το επιστημολογικό όργανο του ΣΚΕΨΥΣ. Έχει σχεδιαστεί με προοπτική την οργανωτική σταθερότητα, ενώ συνάμα διαθέτει δομική μεταβλητότητα.

Το θεματολόγιο προσδιορίζει το αντικείμενο της γνώσης, τη χρονική κατανομή των ενοτήτων και συνδέει : μεθοδολογία προσέγγισης του αντικειμένου με εμπειρική πρακτική και εργαστηριακές εφαρμογές.

Πάνω στον χάρτη του θεματολογίου και στο τοπίο του χρονότοπου, εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι συνεργάζονται και σχεδιάζουν ελεύθερα τις επιλογές τους, οι μεν για να εκπαιδεύουν, οι άλλοι για να μεθοδεύουν την οργάνωση της γνώσης. Η όλη διαδικασία ενθαρρύνει καθένα από τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας να εμπιστευθεί τη συγκρότηση προσωπικής επιστημολογίας ως προς τη θέαση και την εφαρμογή της ψυχοθεραπείας

Τη δομή και το περιεχόμενο του Προγράμματός μας είχα διάφορες ευκαιρίες να το παρουσιάζω και να το εξελίσσω μέσα από τους διαλόγους με εκπαιδευτές του Κέντρου μας , αλλά και από άλλα κέντρα εκπαίδευσης παρακολουθώντας συγχρόνως τη διεθνή βιβλιογραφία. Στην πυκνή δραστηριότητα των πρώτων χρόνων περιλαμβάνονταν οι παρουσιάσεις μου στα πανευρωπαϊκά συνέδρια της ΕFTA-TIC ( Training Institutes Chamber) μεταξύ των οποίων αυτά στην Αθήνα και τη Φλωρεντία, όταν πρόεδρος τότε ήταν ο Mony Elkaim, αλλά και σε άλλες συναντήσεις που είχαμε , όπως με την Ελληνική Εταιρεία Gestalt. Μέσα από το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης του ΣΚΕΨΥΣ το Κέντρο μας έπαιρνε διαστάσεις που δημιουργούσαν προοπτική για συνεργασία και ανάπτυξη.

 

 

 

Αυτό που από την αρχή με απασχόλησε ήταν η δομή και το περιεχόμενο του υλικού που θα αποτελούσε το corpus της εκπαίδευσης με τίτλο “ Σύλλαβος διδακτικής ύλης”. Τον κορμό του Συλλάβου αποτελούν οι θεωρίες και οι κλινικές εφαρμογές τους από τις Κυβερνητικές της Πρώτης και της Δεύτερης τάξης , προστιθέμενης της τρίτης περιόδου μετά το 1990 την οποία ο David Pockock αποκάλεσε Κυβερνητική Τρίτης Τάξης.

Σε αυτή την πιο πρόσφατη φάση εξέλιξης της συστημικής θεωρίας και πράξης γίνεται πραγματικότητα το θεωρητικό συνταίριασμα του μεταμοντέρνου ρεύματος με τις πρωτο- και- δευτεροκυβερνητικές επιστημολογίες που έχουν προηγηθεί. Η σύνθεση κατά την τρίτη φάση της ανάπτυξης που ακολούθησε μετά το 1990 είχε άμεση θεωρητική απήχηση και έμπρακτη εφαρμογή στη μεταμοντέρνα συστημική ψυχοθεραπεία της συγκατασκευής και της αφήγησης.

 

ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗΣ : ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΧΩΡΗΜΑ

 

Το δεύτερο σημείο που χρειαζόταν μεγαλύτερη ίσως φροντίδα είναι η μεθοδολογία με την οποία η διδακτική ύλη θα συνταίριαζε αρμονικά το γνωστικό περιεχόμενο από τις τρεις περιόδους εξέλιξης της συστημικής γνώσης με την εσωτερική διεργασία προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευομένων.

Η απάντηση που επιχείρησα να δώσω σε αυτό το θέμα, και που βρήκε ανταπόκριση στην ομάδα των συνεργατών μου, συνοψίστηκε στο ότι κάθε εκπαιδευτικό έτος-ενότητα θα ακολουθεί σε γενικές γραμμές ως προς τη μέθοδο και το περιεχόμενο της διδακτικής ύλης την πορεία διαμόρφωσης της συστημικής επιστημολογίας, όπως αυτή έχει εξελιχθεί στη διάρκεια των δεκαετιών που προηγήθηκαν ως σήμερα .

 

Η τετράχρονη εκπαίδευση στο ΣΚΕΨΥΣ ακολουθεί τις φάσεις ανάπτυξης της συστημικής σκέψης και της ψυχοθεραπευτικής πρακτικής. Ο χρόνος των τεσσάρων ετών εκπαίδευσης είναι άνετος στη διάρκειά του, για να γίνει θεματικά η κλιμάκωση της διδακτικής ύλης και αρκεί ,για να δώσει ενότητα ανάμεσα στα εξωτερικά γεγονότα της εκπαιδευτικής διαδικασίας με τα γεγονότα των εσωτερικών διεργασιών .

Η πρόοδος της ωρίμανσης ωστόσο δεν στηρίχτηκε, όπως είναι φυσικό, στη χρονική διάκριση ή την θεματική εναλλαγή του αντικειμένου. Η χρονική συντεταγμένη και τα λοιπά αποτελούν απλώς το περίβλημα μιας πορείας προς τις εσωτερικές μεταβολές που γίνονται στο γνωστικο-συναισθηματικό πεδίο των εκπαιδευομένων μας.

Η φροντιστική επιμέλεια στην εκπαίδευση λαμβάνει υπόψη τα ιδεολογικά ρεύματα που επηρέασαν τις φάσεις ανάπτυξης της συστημικής επιστημολογίας από το 1950 και πέρα και, συνακόλουθα, εναρμονίζει τις επιπτώσεις που έχει αυτή η θεωρητική ομπρέλα πάνω στην ανάπτυξη του εκπαιδευόμενου ψυχοθεραπευτή προσωπική και επαγγελματική

 

Συνοπτικά και πιο συγκεκριμένα : στο πρώτο έτος εκπαίδευσης το διδακτικό υλικό διαπνέεται από την επιστημολογία της κυβερνητικής του αντικειμενικού παρατηρητή που βρίσκεται εκτός του παρατηρούμενου συστήματος (κυβερνητική Α΄τάξης). Στο δεύτερο έτος η γνώση αντιμετωπίζεται ως κατασκευαστικό φαινόμενο από την οπτική της κυβερνητικής Β΄τάξης , δηλαδή υπό το βλέμμα ενός παρατηρητή-υποκειμένου που θέλει τον εαυτό του εντός του συστήματος που παρατηρεί. Με όμοιο τρόπο, στα δύο τελευταία χρόνια της τετράχρονης εκπαίδευσης οι εκπαιδευόμενοι/ες βιώνουν μέσα από το περιεχόμενο της διδακτικής ύλης την αφηγηματική αναδόμηση του εαυτού με βασική εστίαση στην ταυτότητα, προσωπική και επαγγελματική (κυβερνητική Γ’ τάξης).

 

 

Σε κάποιο άλλο σημείο των σημειώσεών μου για την εκπαίδευση σκοπεύω να παρουσιάσω τις μεταβολές που βλέπουμε να γίνονται, κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής εμπειρίας, στην προσωπική ανάπτυξη εκπαιδευομένων και τις μεταξύ τους σχέσεις και στο πώς οι μεταβολές αυτές επηρεάζονται “ισομορφικά” από τη θεωρία και την πρακτική του περιεχομένου

Η ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΜΟΥ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗΣ Β΄ ΤΑΞΗΣ

Όταν ξεκινούσα το περιπετειώδες ταξίδι του ψυχοθεραπευτή, η αφετηρία μου ήταν επηρεασμένη από τις ιδέες της ψυχανάλυσης . Είχα θητεύσει ως εκπαιδευόμενος σπουδαστής της φιλοσοφικής σχολής κάνοντας θεωρία και πρακτική δίπλα σε διακεκριμένους πρωτοπόρους της εκσυγχρονιστικής και συνάμα μεταρρυθμιστικής ψυχιατρικής στην Ελλάδα με επίκεντρο την πανεπιστημιακή κλινική του Αιγινητείου.

Ωστόσο, όταν άρχισα να μπαίνω στη θεωρία των συστημάτων και στο επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή οικογένειας στις αρχές της δεκαετίας του ‘ 80, συναντήθηκα χρονικά και ουσιαστικά με τη συγκυρία της αλλαγής του επιστημολογικού παραδείγματος. Θεωρώ την περίοδο αυτή πολύ γόνιμη , γιατί τότε σαν κάτι φυσικό και από καιρό αναμενόμενο έκανε την εμφάνισή της η δευτεροκυβερνητική ψυχοθεραπεία. Για την αντικειμενική θέση του εξωτερικού παρατηρητή που παρατηρεί τις αλληλεπιδράσεις του συνόλου , κατά την περίοδο της κυβερνητικής πρώτης τάξης, η στιγμή και η πράξη της διάκρισης του διαδραστικού υποκειμένου που είναι μέσα στο σύστημα και παρατηρεί ένα άλλο υποκείμενο ήταν ανατρεπτική. Παράλληλα ήταν και αναμενόμενη, κατά κάποιο τρόπο, καθώς η ώρα αυτή προοιωνιζόταν αρκετό καιρό πριν από την ίδια την πράξη της ψυχοθεραπείας και από τα προδρομικά δημοσιεύματα της κοινότητας των οικογενειακών ψυχοθεραπευτών οι οποίοι αναζητούσαν άλλους τρόπους έκφρασης και εφαρμογής μέσα από τις μεθόδους, θεωρητικές και πρακτικές , μιας νέας επιστημολογίας.

 

Εκείνο τον καιρό η επιστημονική κοινότητα αναζητούσε και συγχρόνως προετοίμαζε το νέο παράδειγμα που θα εισήγαγε θεωρητικά και θα στήριζε μεθοδολογικά την ατομικοποίηση στη συστημική ψυχοθεραπεία. Οι προδρομικές δουλειές του Gregory Bateson “ Steps to an Ecology of Mind” και κυρίως το έργο του Heinz von Foerster δέκα περίπου χρόνια μετά (1981) “ Observing Systems “ προετοίμασαν και στη συνέχεια στήριξαν και πρόσφεραν υλικό στην ανάπτυξη του νέου ρεύματος.

Η κυβερνητική δεύτερης τάξης είναι αποκύημα διεπιστημονικής σύνθεσης, καθώς και της συστημικής τάσης σύνδεσης του παλαιού με το νέο. Είναι δηλαδή η ιδέα και η μέθοδος που αποτελούν τον πυρήνα για την μετέπειτα ανάπτυξη της θεωρίας και των εφαρμογών της στη συστημική ψυχοθεραπεία. Αναφέρομαι συγκεκριμένα σε μια επιστημονική επανάσταση, σε ένα νέο παράδειγμα οικογενειακής θεραπείας, αν θέλουμε να δούμε τα πράγματα από την οπτική του Th. Kuhn. Η διαφορά έγκειται στο ότι για τη συστημική παράδοση η ανατροπή αυτή γίνεται με τη μορφή μιας ήπιας μετάβασης , ακόμα και όταν αποτιμά τις παλαιότερες θεωρητικές αντιλήψεις ή ασκεί κριτική στην αυστηρή επιστημολογία του λογικού θετικισμού.

 

Στο πλούσιο επιστημολογικό ρεπερτόριο των ψυχοθεραπευτικών μεθοδολογιών η δευτεροκυβερνητική ιδεολογία έχει ως κεντρικό σημείο της ότι ο παρατηρητής συμμετέχει στο σύστημα το οποίο δημιουργεί. Αυτή η ιδέα διαποτίζει το σκεπτικό εφαρμογής της σύγχρονης συστημικής ψυχοθεραπείας στο πριν και το μετά των κυβερνητικών εκδοχών της . Από την άλλη μεριά, έχουμε ένα ιδεολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να αισθάνεται ελεύθερος μπροστά στις επιλογές που θέτει η προσωπική και επαγγελματική ευθύνη. Διαθέτει τη γνώση και την τέχνη που τον βοηθάει να προσέγγιζει τη θεραπεία ως διάκριση, γνώση και αποδοχή του διαφορετικού. Κοντολογής, ο ψυχοθεραπευτής δουλεύει κυρίως μέσα στη διαδικασία της διαφοροποίησης αξιοποιώντας το ότι η συναφής θεωρία και μεθοδολογία δεν θέτουν ως πρωτεύον θέμα τις συγκρούσεις και την επίλυσή τους.

Με το προχώρημα του χρόνου το ΣΚΕΨΥΣ έχει διαμορφώσει την επιστημολογική παράδοση και την εκπαιδευτική και θεραπευτική κουλτούρα που επιτρέπει σε όλα τα πρόσωπα που ασκούν αυτό το έργο να συνθέτουν τη δουλειά στο παρόν και να κατευθύνονται με ετοιμότητα στο μετέπειτα. Η συνέχεια και η ενότητα του διαφορετικού είναι χαρακτηριστικά ενός ζωντανού οργανισμού . Μπορεί να προχωράει συνθέτοντας , όπως στα κυβερνητικά παραδείγματα, αυτό που έχει προηγηθεί με αυτό που ακολουθεί σε σχέσεις ισότιμης συνεργασίας.

​

Η Εκπαιδευτική Ομάδα του ΣΚΕΨΥΣ 1997-

​

Ιδρυτές, Εκπαιδευτές , Επόπτες

Μανώλης Τσαγκαράκης

Γιώργος Οικονόμου

​

Εκπαιδευτές:

​

​

Αρχική Ομάδα:                                                       Μεταγενέστερη Ομάδα Σημερινή Ομάδα

Ελεάνα Κουμπή                                                      ΄Αρτεμις Γιώτσα ΄Ελενα Μποχωροπούλου

      Κία Θανοπούλου                                                     Έλενα Μποχωροπούλου Αναστασία Κασιόλα

                                                                                Ειρήνη Κατσογιάννη Σταύρος Μεσσήνης
                                                                                       Βένια Παπαδημητρίου Ελπινίκη Γρηγοροπούλου

                                                                                  Πέγκυ Βασιλοπούλου Δημήτρης Κρίτσας